Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op spotvelden is, behoudens enkele specifieke uitzonderingen, verboden volgens de Regeling Gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De uitzonderingen worden periodiek geëvalueerd en kunnen in de toekomst af en toe worden bijgesteld. Het is daarom belangrijk om de actuele regels te kennen. Op sportvelden lopen veel 'kwetsbare groepen' (zoals kinderen en ouderen) rond en sport is een belangrijk onderdeel van de volksgezondheid. Dit maakt het voorkomen van het gebruik van chemische middelen extra belangrijk.
Op deze pagina treft u weblinks met informatie over het beheren van sportvelden en golfbanen zonder chemie.
Pesticidengebruik op grassportvelden
Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op sportvelden is, behoudens enkele specifieke uitzonderingen verboden. Deze factsheet beschrijft in helder taalgebruik welke regels momenteel gelden.
Bij een duurzame sport hoort milieuvriendelijk beheer van de sportvelden met natuurgras. Eén van de belangrijkste aspecten hierbij is pesticidenvrij beheer en onderhoud. In de Routekaart Verduurzaming Sport is afgesproken chemische pesticiden uit te bannen. De website van de Duurzame sportsector bundelt kennis over het chemievrij beheer van natuurgrasvelden.
- Factsheets voor vrijwilligers en bestuurders
Vrijwilligers en bestuurders hebben veel invloed op de kwaliteit van de grasmat en dus op het succes van pesticidenvrij beheer. Om hen te ondersteunen met praktische tips zijn factsheets ontwikkeld.
In 2020 en 2021 zijn door verschillende partijen voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd over chemievrij sportveldenbeheer.
De e-learning ‘Pesticidenvrij beheer Natuurgras Sportvelden’ ondersteunt de vrijwilliger bij het chemievrij beheer van het sportveld! Naast aandacht voor voetbal wordt ook ingegaan op pesticidenvrij beheer bij andere sporten zoals honk- en softbal, rugby, atletiek en cricket.
Handleiding Geïntegreerd Sportgrasbeheer (ITM)
Deze handleiding helpt om de structurele kwaliteit van sportgras, zowel vanuit het perspectief van de gebruiker als vanuit het beheerperspectief, te verbeteren.
Naast de handleiding zijn ook diverse checklists en veldwerkformulieren beschikbaar.
Handreiking pesticidenvrij sportgrasbeheer
Op initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft Ernst Bos met medewerking van velen uit het vakgebied de ‘Handreiking pesticidenvrij sportgrasbeheer, Preventie en bestrijding van onkruiden, ziekten en plagen’ geschreven. Deze handreiking sluit aan op de inspanningen die zijn en worden gemaakt inzake de Green Deal Sportvelden en moet sportveldbeheerders, (hoofd)greenkeepers en terreinmeesters handvatten bieden voor het pesticidenvrij onderhoud van sport- en golfgras.
In de Green Deals Sportvelden zijn afspraken gemaakt. En onder andere op initiatief van BSNC, VHG en CUMELA Nederland organiseerde de Taskforce Green Deal Sportvelden een aantal studiedagen om de achterbannen actief voorbereiden op het chemievrij beheer per 2021. De eerste studiedag leverde veel goede ideeën en aandachtspunten op. De aanwezigen concludeerden onder meer dat invoering op korte termijn van een verbod op het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen goed is. Want: ‘dan gaat iedereen pas echt nadenken en aan de slag’.
Directeur Goof Rijndorp van aannemingsbedrijf Bras Fijnaart zegt in een interview dat het in de eerste plaats beter is om te voorkomen dan te genezen. Hij is blij met de Green Deal, en met de studiedagen:
“Die staan in het teken van het aandragen van goede praktijkvoorbeelden. Dus de best denkbare alternatieven voor onderhoud met gewasbeschermingsmiddelen. Een prima zaak!”
Onderzoek chemievrij beheer golfbanen: fusariumbesmetting greens en mening golfers
Jack Grehan, student van Avans Hogeschool, heeft een afstudeeropdracht uitgevoerd – binnen het project Schoon Water voor Brabant – gericht op chemievrij beheer van golfbanen. Zijn project bestond uit twee onderdelen. Als eerste heeft hij verkend welke relaties er zijn tussen fysische en chemische parameters van bodem, gras en water op greens en het vóórkomen van de schimmelplaag Fusarium. Ten tweede heeft hij golfers geënquêteerd; hoe kijken zij aan tegen chemievrij beheer? De resultaten laten zien dat het informeren en betrekken van de golfers kan bijdragen aan meer begrip voor chemievrij werken en daarmee aan het doel van Schoon Water om het grond- en oppervlaktewater schoon te houden.
Literatuurstudie golf: identificeren van niet-chemische alternatieven voor sportgrasveldbeheer
In deze literatuurstudie is gekeken op welke manier 5 veelvoorkomende plagen (schimmels, onkruiden en insecten), die een bedreiging vormen voor de golfspeelkwaliteit in Noordwest-Europa, bestreden kunnen worden zonder gebruik te maken van pesticiden.
Deze studie is uitgevoerd door Wageningen UR, mede op verzoek van de Golfalliantie (NGF-NVG-NGA) in het kader van de Green Deal Sportvelden.
Factsheets Duurzaam golfbaanbeheer
Er komt veel kijken bij duurzaam beheer van sportgras (kortgrasvegetatie). De factsheets van de Golfalliantie (NGF, NVG, NGA) dragen bij aan breder en beter begrip en inzicht in deze complexe materie. De inhoud van de factsheets is afgestemd op het niveau van baanmanagement. Op dat niveau vindt immers de verbinding plaats tussen de strategische visie van het bestuur en de operationele uitdaging voor de greenkeepers.
Op kunstgrasvelden, en vooral hockeyvelden, tennisbanen en korfbalvelden, kan aangroei van algen en mossen zorgen voor gladheid en daardoor gevaarlijke situaties voor de sporters. BSNC schreef hier in samenwerking met andere partijen twee rapporten over:
Rapport Gewasbeschermingsmiddelen en biociden op kunstgrasvelden
Dit rapport van BSNC en STOWA geeft een beeld van de gebruikte middelen, de mogelijke effecten op de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater en de wijze van bestrijding van algen en mossen op deze velden.
Rapport Gladheid kunstgras: oorzaken en oplossingen
Dit rapport van BSNC, KNHB, KNVK, gemeente Amsterdam en de WUR geeft een beeld van de oorzaken van gladheid en een lijst van tips voor de aanleg en het onderhoud van kunstgrasvelden.
Green Deal Sportvelden is ondertekend door: NOC*NSF, NGF (Nederlandse Golf Federatie), NGA (Nederlandse Greenkeepers Associatie), NVG (Nederlandse Vereniging van Golfaccommodaties), VSG (Vereniging Sport en Gemeenten), BSNC (Branchevereniging Sport en Cultuurtechniek), VHG en CUMELA Nederland. Deelnemers streven naar een beheer van sportvelden zonder of met minimale inzet van gewasbeschermingsmiddelen. Om dat te bereiken starten zij met het in kaart brengen van de sportterreinen die beheerd worden zonder bestrijdingsmiddelen. Vervolgens zullen zij analyseren welke goede voorbeelden er zijn om als best practice te dienen én welke knelpunten er zijn. Partijen stellen samen een innovatieagenda vast, met als doel het creëren van chemievrije oplossingen voor sportvelden.
Voorbeelden van chemievrij sportveldenbeheer in de pers:
Belgisch sportpart “De Schorre” over chemievrij beheer voetbalvelden
Artikel: Sportvelden zonder pesticiden (uit: Groencontact, het ledenvakblad van de Vereniging voor Openbaar Groen (www.vvog.info)
In de Belgische gemeente Oostende ligt het sportpark De Schorre. Het beheer zonder pesticiden is geleidelijk ingevoerd, sinds 2009 is het gras van de 22 voetbalvelden chemievrij onderhouden. Slechts eenmaal is chemisch ingegrepen, tegen schimmels. De overige knelpunten als onkruiden, ziekten en plagen zijn zonder bestrijdingsmiddelen bestreden. Lees alle achtergrond in het artikel: Beheer van grassportvelden in Oostende (pdf). Ook is een voorbeeldfiche (met de details van het pesticidenvrij beheer) beschikbaar: Voorbeeldfiche pesticidenvrij beheer voetbalvelden Oostende (pdf).
Betere velden met onbetaalbaar vrijwilligerswerk
Ernst Bos op LinkedIn: vrijwilligers leveren in veel gemeenten een belangrijke bijdrage aan het onderhoud van sportvelden. Ze doen vooral de eenvoudiger, maar arbeidsintensieve klussen. Hun bijdrage aan de kwaliteit van de velden wordt (zeker door de leek) gemakkelijk onderschat. Wat aandacht en meer waardering is goed voor een (nog) beter resultaat.
Presentatie case gemeente Haaren.pdf
De gemeente Haaren is al jaren een schoolvoorbeeld voor niet-chemisch beheer en ze doen het ook waar op sportvelden! In deze power-point presentatie doen zijn uit de doeken hoe ze te werk gaan.
Lancering tipkaart chemievrij beheer sportvelden
Schoon water Brabant lanceerde 6 november 2014 de 'tipkaart chemievrij beheer sportvelden'. De boodschap? Het kán!
De chemievrije aanpak van Terneuzen, Sluis en Hulst
Schoon Water Zeeland levert ook goede resultaten op: chemievrij onderhouden sportvelden.
Doorpakken voor duurzame golfsport
Golf is natuurlijk sporten
De Golfalliantie - bestaande uit Koninklijke Nederlandse Golf Federatie, Nederlandse Vereniging van Golfaccomodaties en de Nederlandse Greenkeepers Associatie - hebben de Green Deal Sportvelden getekend. Ze streven naar chemievrije golfbanen, mits haalbaar en betaalbaar en mits een goede speelkwaliteit behouden blijft. In bovenstaande artikelen leest u meer over de uitdaging waar de golfsector voor staat. Eind 2016/ begin 2017 verwachten zij een concrete factsheet en ‘best practices’ te publiceren. Wij houden u op de hoogte!
Brochure KNVB: beheer grassportvelden
Brochure van de KNVB over ziekten, plagen en ongewenste gewassen op grassportvelden.
Buitengewone Leerstoel Turfgrass Sciences
Sinds enige jaren is op het vaste land van Europa geen leerstoel meer op het gebied van turfgrass sciences, waardoor structureel de cruciale schakel naar het fundamenteel innovatief onderzoek en het wetenschappelijk onderwijs ontbreekt. Daarnaast is het van groot belang dat nu eerst structureel de onderliggende interacties tussen bodem, plant en water in hun samenhang worden onderzocht. Op instigatie van Professor Dr. Ir. Paul Struik, leerstoelhouder van het Centre for Crop Systems Analysis (CSA) en Professor Dr. Ir. Coen Ritsema, leerstoelhouder van Soil Physics and Land Management, wordt met steun van de Dutch Turfgrass Research Foundation de buitengewone leerstoel Turfgrass Sciences ingesteld.